اقليم شمال ايران در حقيقت يک اقليم مديترانه اي است که داراي آب و هواي معتدل و مرطوب است. ميزان بارش سالانه بطور متوسط ١٠٠٠ ميلي متر است که بيشترين آن در قسمت هاي غربي و کمترين آن در نواحي شرقي است. درجه حرارت متوسط سالانه بين ١٥ تا ١٨ درجه سانتي گراد است.
به طور كلي جلگه مازندران در شمال ايران داراي آب و هواي معتدل و مرطوب است، كه معروف به آب و هواي معتدل خزري است. عوامل مؤثر در آب و هواي اين استان عبارتند از : وجود كوه هاي البرز، جهت قرار گرفتن آنها، ارتفاع مكان، نزديكي به دريا، پوشش گياهي، بادهاي محلي، عرض جغرافيايي و پيش آمدن توده هواي شمالي و غربي، كه در بين عوامل فوق نقش كوه ها و درياي خزر و بادها بيش از ساير عوامل است.
در کل دو جريان هوا در اين منطقه تأثير مي گذارد :
جريان اول، هوائي كه از شمال و شمال شرقي از سيبري به طرف مازندران مي آيد و اين توده در زمستان باعث سردي هوا و ريزش برف و باران شده و در تابستان بندرت مزيده و سبب خنكي هوا مي گردد.
جريان دوم، بادهاي غربي كه از طرف اقيانوس اطلس و درياي مديترانه وزيده، كه در زمستان باعث ريزش باران شده و در تابستان بر رطوبت هوا مي افزايد و همچنين باعث شرجي شدن آن مي گردد.
البته بادهاي محلي معروفي نيز از جمله باد سورتوك (sortock) ( از سيبري در زمستان ) باد خوش آباد دره نور، (اوزروا) گيل وا، باد سام به اين استان مي وزند.
با توجه به عوامل مختلفي كه در آب و هواي اين استان اثر دارند، سه نوع آب و هوا در اين منطقه وجود دارد كه عبارتند از :
جلگه هاي مركزي و غربي مازندران داراي اين نوع آب و هوا هستند. در اين مناطق به علت نزديكي به دريا و رطوبت زياد، ريزش باران فراوان حدود 1200 تا 1300 ميليمتر مي باشد. وجود رطوبت، اثر آلودگي مداوم هوا و محصور بودن بين كوه و دريا، دماي هوا را معتدل نموده كه اختلاف حداكثر و حداقل دما بسيار كم مي باشد. مانند رامسر، نوشهر، تنکابن و..
اين آب و هوا بر دامنه هاي شمالي و نواحي مرتفع البرز مسلط مي باشد كه در ارتفاعات بسيار بلند از نوع كوهستاني سرد است، و در ساير نقاط از نوع معتدل كوهستاني بوده، به علت فاصله از دريا نسبت به ناحيه جلگه اي رطوبت كمتري داشته و در نتيجه ميزان بارندگي آن هم كمتر است ولي به لحاظ افزايش ارتفاع، ميزان دما كاهش يافته و در نتيجه بخش عمده اي از ريزشهاي جوي به صورت برف مي باشد و زمستانهاي ناحيه كوهستاني بسيار سرد همراه با يخبندان بوده و تابستان هواي معتدلي دارد كه سبب ييلاق ( مهاجرت تابستاني ) مي شود. مانند ییلاق کجور، فیلبند، لاویج و...
اين نوع آب و هوا بر قسمتي از جلگه گرگان ( شمال گرگان رود تا مرز شوروي سابق ) مسلط مي باشد و علل ايجاد آن دوري از دريا، كاهش ارتفاعات البرز شرقي، مجاورت با صحراي تركمنستان شوروي سابق در سمال اين نطقه است. بارندگي در اين منطقه نسبت به استان مازندران كمتر مي باشد تا جائي كه در نواحي گنبد كاووس به حدود 500 ميلي متر مي رسد و كاهش رطوبت باعث افزايش دامنه گرما مي شود به طوريكه در تابستان نسبت به ساير نقاط استان، دماي بيشتري دارد و در زمستان نيز تعداد روزهاي يخبندان بيشتر است. مانند ساری، نکا و..
آب و هواي استان مازندران
استان مازندران را بر اساس خصوصيات دما و بارش و توپوگرافي منطقه مي توان به دو نوع آب و هواي معتدل خزري و آب و هواي كوهستاني تقسيم كرد. آب و هواي كوهستاني خود بر دو نوع معتدل كوهستاني و سرد كوهستاني مي باشد .
1- آب و هواي معتدل خزري :
اين نوع اقليم جلگه هاي غربي و مركزي استان تا كوهپايه هاي شمالي البرز را شامل مي شود. در اين نواحي به دليل كمي فاصله كوهستان و دريا رطوبت تجمع مي يابد كه بعنوان پيامد آن مي توان بارش هاي قابل ملاحظه و دماي معتدل را ذكر كرد .
ميانگين بارندگي ساليانه در نوار ساحلي استان برابر با 977 ميليمتر است. توزيع مكاني آن از غرب به شرق با كاهش همراه است در حاليكه توزيع زماني آن وضعيتي كم و بيش منظم دارد ( حداكثر بارندگي در پائيز و حداقل آن در بهار اتفاق مي افتد)
در بررسي پارامتر درجه حرارت نيز مشاهده مي شود كه به دليل رطوبت نسبي بالا و زياد بودن تعداد روزهاي پوشيده از ابر، دماي هوا معتدل و دامنه دمايي محدود مي باشد كه اين وضعيت منجر به تابستانهاي گرم و مرطوب و زمستان های معتدل با يخبندان های اتفاقی می گردد .
2-
- آب و هوای معتدل كوهستانی :
با افزايش تدريجی ارتفاع از اراضي جلگه ای به سوی دامنه های شمالی ارتفاعات البرز و فاصله از دريا، تغييرات خاصی در آب و هوای استان پديدار مي گردد. در نوار ارتفاعی 1500 تا 3000 متر، شرايط آب و هوايي كوهستاني حاكم است كه از ويژگيهاي آن مي توان كاهش ميزان بارندگي ساليانه وهمچنين كاهش متوسط درجه حرارت ماهانه را ذكر كرد. علاوه بر آن زمستانهاي سرد همراه با يخبندانهاي طولاني و تابستانهاي كوتاه نيز از ديگر مشخصات اين اقليم است .
در نوار ارتفاعي بالاتر از 3000 متر كه شامل قلل كوهستانهاي دامنه شمالي البرز مي شود، دماي هوا به شدت كاهش يافته و يخبندانهاي طولاني ايجاد مي شود. در اين مناطق ريزش ها غالبا به صورت برف است كه در دوره طولاني سرد سال روي هم انباشته شده و تا اواسط دوره كوتاه گرم سال نيز دوام دارند. در همين مناطق و در قله كوههاي دماوند، علم كوه و تخته سليمان شرايط ايجاد يخچالهاي كوهستاني و انباشت دائمي برف فراهم شده است.
در کل نواحي غربي و مركزي مازندران داراي اقليمي مرطوب با تابستان گرم و زمستان كمي سرد، نواحي شرقي نيمه مرطوب با تابستان گرم و زمستان نسبتا سرد و نواحي كوهستاني مازندران داراي اقليم مرطوب با تابستان معتدل و زمستان بسيار سرد مي باشد.
مقالات پیشنهادی سایت نگین نور: