در گوشه و کنار شهر ها و روستاهای شمال کشور، خصوصا در استان مازندران، املاکی ( زمین یا ویلا) تحت عنوان اوقافی وجود دارند؛ که به صورت سند اوقافی به فروش می‌رسند. خیلی‌ها نسبت به خرید و فروش این نوع ملک تردید دارند و نمی‌دانند تفاوتش با سند ملکی چیست.
وقف سنتی است که از قدیم الایام خیلی‌ها آن را به جا می‌آورند. یکی از جاهایی که شاید کلمه‌ی وقف به گوش‌تان خورده باشد، در مورد املاک وقفی یا املاک اوقافی است که معمولاً نسبت به نمونه‌های مشابه خود در همان منطقه قیمت کمتری دارند. املاکی که این سند را دارند با قیمت کمتری معامله می‌شوند و همین موضوع باعث شده است تا برخی نسبت به خرید چنین ملک‌هایی شک و تردید داشته باشند، اما همین ابتدا باید بدانید املاک اوقافی به این معنی نیست که اگر آن را خریداری کردید، در آینده شخصی به عنوان مدعی بتواند آن را از شما بگیرد.
با این حال تفاوت هایی با سند ملکی دارد و معاملۀ املاکی که این سند را دارند، ویژگی‌ها و شرایط خاصی دارد. لازم است قبل از تصمیم به خرید یا هر گونه معامله‌ای در مورد املاک و اسناد اوقافی اطلاعات کامل داشته باشید تا در آینده دچار مشکل نشوید.
بیشتر بخوانید: اگر قصد ساخت ویلا در شمال را دارید حتما کل پروژه را بیمه مسولیت کنید
اسناد اوقافی چیست؟
در واقع املاک اوقافی به املاکی گفته می‌شود که زمین آن توسط شخصی وقف شده است و اداره‌ی اوقاف در ازای اقساط ۹۹ ساله آن را به افراد دیگر اجاره داده و درآمد حاصله را صرف امور مربوطه می‌کند.
اول از همه باید بدانید، هر ملکی دارای عرصه و اعیان است. در مورد املاک شخصی، اعیان و عرصه در قالب یک قرارداد به فروشنده واگذار می‌شود. اما در مورد املاک اوقافی اوضاع متفاوت است.
در مورد املاک اوقافی، معمولا عرصه ملک وقف می‌شود. در این شرایط مالکیت عرصه قابل خرید و فروش نیست، بلکه در اختیار سازمان اوقاف است. در نتیجه در چنین شرایطی، فقط فروش اعیان ملک امکان پذیر است. تا اینجا متوجه شدیم که عرصه و اعیان در املاک اوقافی دو بحث جدا از هم است. بنابراین معامله ملک اوقافی هم موضوع عرصه و اعیان متفاوت است. هر چند عرصه املاک اوقافی قابل خرید و فروش نیست، اما قابل اجاره دادن هست. بنابراین در زمان خرید املاک اوقافی باید علاوه بر انتقال سند اعیان، اجاره نامه ملک هم به نام شما منتقل شود تا از نظر حقوقی با مشکلی روبرو نشوید. این اجاره نامه، سندی است که بین مالک اعیان و اداره اوقاف یا متولی مربوطه به امضا می‌رسد.
در نهایت این را بدانید، که املاک در سند اوقافی نه تنها بدون مجوز امکان خرید و فروش ندارد، بلکه دربارۀ هر گونه تغییری در املاک اوقافی باید چندین مرحله با حضور در ادارۀ اوقاف پیموده شود.
بیشتر بخوانید: توریستی ترین مناطق در شمال و خرید ویلا در شمال
استعلام سند اوقافی زمین و املاک در چمستان
املاک اوقافی به طور کلی به 4 دسته تقسیم می‌شوند:
1) املاک وقفی آستان قدس
2) املاک وقفی شخصی
3) املاک وقفی سازمان اوقاف
4) املاک وقفی بقاع متبرکه
تفاوت اصلی بین املاک وقفی، مربوط به متولی آن است. از نظر مسائل قانونی و ملکی با هم تفاوتی ندارند. پس نباید نسبت به اینکه ملک وقفی کجاست، نگرانی داشته باشید. این تفاوت صرفا به این خاطر اهمیت دارد که بدانید در امور مربوط به ملک، با چه شخص و سازمانی سر و کار دارید.
دقت کنید که دریافت استعلام برای اطلاع از میزان بدهی ملک اوقافی ضروری است.
باتوجه به توضیحاتی که بالا گفته شده، پس از تشخیص ملک اوقافی برای انجام معامله آن ملک، غیر از استعلام‌هایی که برای املاک شخصی باید انجام شود، نیاز به استعلام از متولی ملک وقف شده نیز هست. بنابراین باید ابتدا متولی مربوطه را شناسایی کرد تا بتوانید استعلام مربوطه را دریافت کنید.
برای اینکه بتوانید متولی ملک اوقافی را جهت دریافت استعلام شناسایی کنید، باید از مالک اجاره نامه عرصه را مطالبه نمایید. با مشاهده و مطالعه اجاره نامه عرصه می‌توانید متولی ملک اوقافی مورد نظر را شناسایی کرده و برای دریافت استعلام به آن جا مراجعه کنید.
بیشتر بخوانید: مشکل عدم فروش ویلا شمال در چیست؟ قیمت بالا یا متریال نامناسب ؟
فرض کنید به واسطه پرس و جو یا از هر طریق دیگر از اوقافی بودن ملک اطمینان حاصل کرده‌اید. اما به هر دلیل، مثل در دسترس نبودن مالک، امکان دستیابی به اجاره نامه عرصه ملک مورد نظر فراهم نیست. در این شرایط برای دریافت استعلام ملک وقفی مورد نظر چه کار باید کرد؟
در قدم اول بعد از تشخیص ملک اوقافی می‌توانید به اداره اوقاف شهر نور ( زیرا چمستان از بخش و توابع شهرستان نور می باشد) مراجعه کرده و درخواست استعلام برای ملک مورد نظر را ارائه کنید. در صورتی که اداره اوقاف ملک مورد نظر را در مجموعه املاک خود عنوان نکرد، می‌توانید از اداره موقوفات آستان قدس رضوی استعلام کنید.
برای دیدن اداره اوقاف شهرستان نور، برروی نقشه کلیک کنید.
در صورتی که جواب این استعلام نیز منفی بود؛ متولی ملک وقفی مورد نظر یا شخصی است یا یکی از بقاع متبرکه. در این شرایط می‌توانید از اداره اوقاف اسامی افراد یا بقاع متبرکه‌ای که در آن شهر دارای موقوفه هستند را جویا شده و برای دریافت استعلام به آن‌ها مراجعه کنید.
بیشتر بخوانید: خرید ویلا فورلکس در شمال و طراحی مدرن آن
پس متوجه شدید که علت اصلی تفاوت قیمت یک ملک اوقافی با ملک شخصی، به ماهیت آن ملک برمی‌گردد، نه مشکلاتی که آن ملک دارد. یکی از مزایای ملک وقفی این است که افرادی که بودجه کمی دارند با خرید این املاک، نه تنها می‌توانند صاحب ویلا یا زمین در شمال شوند، بلکه اگر ملک اوقافی را به صورت زمین خریداری کنند امکان دریافت وام و ساخت‌و‌ساز روی آن وجود دارد.
در هر صورت توجه داشته باشید که خرید ملک ابتدا نیاز به مشاوره، تحقیق و دریافت استعلامات لازم دارد. اگر قصد خرید ملکی را دارید باید از نوع سند و قوانین نقل و انتقالات و همچنین نوع کاربری آن مطمئن شوید.